بررسی شرایط و قوانین جدید خدمت سربازی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی

در سال 1402، چندین قانون و طرح مرتبط با خدمت سربازی و معافیت‌های آن به تصویب رسید. این قوانین و اصلاحات، به منظور بهبود و تغییرات در معافیت‌ها و مدت خدمت سربازی اجرا شدند. همچنین مجلس شورای اسلامی نیز طرح‌های مربوط به خدمت سربازی را مورد بررسی قرار داد و مصوباتی را در این خصوص اعلام کرد.

در این فرایند، مجلس به عنوان نماینده مردم تصمیماتی در خصوص معافیت‌ها و شرایط خدمت سربازی اتخاذ کرد که پس از تأیید در کمیسیون‌های مربوطه و همچنین ستاد کل نیروهای مسلح، اجرا شدند. اجرای این قوانین و مصوبات بستگی به تصویب و تأیید در کمیسیون‌های مربوطه و ستاد کل نیروهای مسلح دارد. تصویب مجلس نیز قدمی مهم است، اما برای اجرای کامل و موفقیت‌آمیز این قوانین، تأیید و هماهنگی با نهادهای مربوطه از جمله ستاد کل نیروهای مسلح ضروری است.

مصوبه مجلس در خصوص قانون معافیت مشمولان بالای ۳۵ سال

در بهمن ماه 1402 قانون جدید معافیت سربازی در مجلس به تصویب شد. در این راستا نمایندگان مجلس شورای اسلامی جهت رفع ایرادات وارده توسط شورای نگهبان در مورد لایحه برنامه هفتم توسعه ، مصوبه قبلی خود در ارتباط با معافیت سربازی متأهلین و تمدید معافیت تحصیلی را اصلاح کردند.

براساس اصلاحات صورت گرفته، مشمولان خدمت سربازی بالای ۳۵ سال سن و دارای ۲ فرزند یا بیشتر، از خدمت نظام وظیفه عمومی معاف خواهند شد. مصوبه‌ها و قوانین معافیت از خدمت سربازی برای افراد بالای ۳۵ سال و دارای حداقل ۲ فرزند چنانچه تصویب شوند، می‌توانند ارتقاء وضعیت مشمولان و تسهیل در شرایط زندگی آن‌ها را فراهم کنند.

مصوبات مجلس در مورد مدت زمان تمدید معافیت تحصیلی سربازی

براساس آخرین مصوبات مجلس در هر مقطع تحصیلی، دانشجو یا دانش‌آموز می‌تواند از تسهیلات تمدید معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل خود استفاده کند، به این منظور افراد تنها باید برای دریافت گواهی اشتغال به تحصیل اینترنتی به عنوان مدرک اخذ معافیت اقدام کنند.

مدت زمان تمدید معافیت تحصیلی در هر مقطع یک سال است. به عنوان مثال، چنانچه دانشجویی معافیت تحصیلی خود را تمدید کند، این امکان را دارد که به مدت دو نیمسال از معافیت تحصیلی مازاد بر سقف تحصیلی مجاز خود استفاده نماید.

البته، برای استفاده از این طرح، کمیسیون‌های دانشگاه ها باید هر نیمسال تمدید معافیت تحصیلی را به تایید برسانند و دانشجو موظف است برای هر نیمسال تحصیلی جداگانه درخواست خود را جهت تمدید معافیت تحصیلی ارائه کند.

مصوبه مجلس در خصوص قانون معافیت مشمولان بالای ۳۰ سال

در حال حاضر تصمیم جدید مجلس به منظور کاهش سن معافیت از خدمت سربازی و همچنین تغییر معیار مورد نیاز برای این معافیت اعلام شده است. با کاهش سن معافیت از ۳۵ سال به ۳۰ سال، فرصت معافیت از خدمت سربازی برای افراد بیشتری فراهم می‌شود و این امر به ویژه برای افرادی که به سن معافیت نزدیک هستند، ولی هنوز فرصت کافی برای انجام خدمت نداشته‌اند، مزایای بسیار زیادی به همراه دارد.

طبق قانون جدید معافیت سربازی، افراد بالای ۳۰ سال دارای حداقل دو فرزند و افراد کمتر از ۳۰ سال دارای حداقل سه فرزند از خدمت سربازی معاف خواهند شد. این معیار جدید از تعداد فرزندان به عنوان یک معیار مهم برای تعیین وضعیت معافیت استفاده می‌کند که می‌تواند به افرادی که مسئولیت‌های خانوادگی بیشتری دارند، کمک کند تا از خدمت سربازی معاف شوند.

با این تغییرات و تصمیمات جدید، امکان معافیت از خدمت سربازی برای افرادی که بالای سن ۳۰ سال هستند و دارای حداقل دو فرزند هستند، فراهم شده است. اما باید توجه داشت که این تصمیمات در سال ۱۴۰۲ اتخاذ شده‌اند و در مراحل اجرایی قرار گرفته‌اند.

در نتیجه باید در سال ۱۴۰۲ معافیت خدمت سربازی به متولدین سال 1355 و قبل از آن می‌رسید که این طرح دیگر اجرایی نشد و تمام مشمولان در این سن جز با داشتن ۳ فرزند این امکان را ندارند که از خدمت سربازی معاف شوند.

از طرف دیگر، افرادی که در سال‌های بعد از 1355 متولد شده‌اند و بالای سن ۳۰ سال هستند، باید دارای حداقل دو فرزند باشند تا بتوانند برای معافیت اقدام کنند.

مصوبه مجلس در خصوص مدت خدمت سربازی

مصوبه مجلس در خصوص مدت خدمت سربازی به ‌عنوان یک تصمیم همزمان با تصویب قوانین معافیت سربازی به تصویب رسید. این مصوبه ابتدا به شورای نگهبان ارسال شد و مطابق با آن تصمیم گرفته شد مدت خدمت سربازی را از ۲۴ ماه به ۱۲ ماه کاهش داد.

از سوی دیگر، در قانون قبلی مدت خدمت سربازی از ۲۴ ماه به ۲۱ ماه کاهش یافته بود و معیار بومی یا غیر بومی بودن سربازان مشمول از فاصله ۵۰ کیلومتری تا محل سکونت به ۲۰۰ کیلومتر افزایش یافته بود. از این رو سربازان بومی باید ۲۱ ماه و سربازان غیر بومی باید ۱۸ ماه خدمت می‌کردند.

همچنین خدمت در مناطق عملیاتی، مناطق با آب و هوای نامناسب و جزایر دارای کاهش در مدت خدمت بود. تنها افرادی که از این کاهش در مدت خدمت سربازی مستثنی شده بودند، سربازان امریه بودند و مدت خدمت آن‌ها همچنان به ۲۴ ماه باقی مانده بود.

این طرح جدید مجلس در خصوص کاهش مدت خدمت سربازی، مورد استقبال بسیاری از مشمولان قرار گرفت و بسیاری از افرادی که از خدمت سربازی غایب بودند، انتظار داشتند که با کاهش به یک سال مدت خدمت، به سرعت برای اعزام آماده شوند.

مصوبه مجلس در خصوص سربازی حرفه‌ای

مصوبه دیگر مجلس در خصوص سربازی حرفه‌ای، یکی از مهم‌ترین و جنجالی‌ترین طرح‌هایی است که در مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این طرح به امکان تبدیل سربازی به یک حرفه و پرداخت مالیات از غایبان به عنوان حقوق به کسانی که برای مدت زمان بیشتری به سربازی می‌روند، اشاره دارد.

از آنجایی که این طرح نسبت به سایر طرح‌های مصوب در مجلس کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا زیرساخت‌های لازم برای اجرای آن فراهم شود. با این حال، تصویب این طرح در مجلس نشان می‌دهد که اعضای مجلس از آن پشتیبانی می‌کنند و به عنوان یک موضوع مورد توجه قرار گرفته است.

این طرح چنانچه تبدیل به قانون شود، تغییرات مهمی در نظام سربازی و ارتباط آن با جامعه خواهد داشت. این تحولات امکان ایجاد یک حرفه سربازی و تعیین حقوق و مزایای مرتبط با آن برای فردی که به عنوان سرباز حرفه‌ای خدمت می‌کند را فراهم خواهد کرد.

فرایند تصویب نهایی مصوبات مجلس

طرح‌های جدید مجلس برای خدمت سربازی، برای تبدیل به قانون باید ابتدا توسط کمیسیون‌های مختص در مجلس بررسی و تصویب شوند و سپس در صحن علنی مورد بحث و تصویب قرار گیرند. اما برای تبدیل به قانون لازم است که شورای نگهبان نیز این مصوبات را تصویب کرده و به عنوان قانون تأیید کند.

در واقع مصوبات مجلس به تنهایی قابلیت اجرایی شدن ندارند و نیاز به تصویب شورای نگهبان دارند تا به قانون تبدیل شوند. در این فرآیند، شورای نگهبان ممکن است با ستاد کل نیروهای مسلح مشورت کند تا ابعاد نظامی و امنیتی مصوبه را ارزیابی کند و نظر خود را بیان کند.

این همکاری و مشورت می‌تواند به منظور ایجاد توافق و هماهنگی بیشتر بین نهادهای مختلف دولتی باشد و به اجرای صحیح مصوبات کمک کند.

در نهایت اگر بین مجلس و شورای نگهبان درباره قوانین اختلافی وجود داشته باشد، تشخیص مصلحت نظام می‌تواند به عنوان نماینده نظر قانونی عمل کند و تصمیم بگیرد که طرح را بدون در نظر گرفتن نظر ستاد کل نیروهای مسلح تأیید یا رد کند.